از آنجایی که "المرء علی دین خلیله و قرینه" (انسان بر دین و آیین دوست و همنشینش است) دوست باید همراه و همفکر آدمی باشد. قرآن ما را دعوت می کند راه راست را برویم."و انّ هذا صراطی مستقیما فاتبعوه..." 153 انعام (و این راه مستقیم من است پس از آن پیروی کنید) پس باید دوستانی انتخاب کنیم که آن ها هم راه راست را بروند تا با همراهی آنان به سعادت برسیم. اما چه کسانی؟ "... الصراط المستقیم صراط الذین انعمت علیهم غیر المغضوب علیهم و لا الضالین" 6و7 حمد

پس نخستین معیار های دوستی در قرآن این چنینند:*

1- جزو کسانی باشند که خدا به آنها نعمت داده (نعمت هدایت، نعمت عقل،...)**

2- جزو کسانی که خدا بر آنها غضب کرده و خشمگین است نباشند.

        کسانی که خدا بر آن ها غضب کرده چه کسانی هستند؟

        "و باءوا بغضب من الله ذلک بانّهم کانوا یکفرون بایات الله و یقتلون النبیین بغیر الحق ذلک بما عصوا و کانوا یعتدون" 61 بقره

        ( و گرفتار غضب الهی شدند. این بخاطر آن بود که آنان همواره به آیات خدا کفر می ورزیدند و پیامبران را به ناحق می کشتند. این بخاطر آن بود که [از فرمان خدا] سرپیچی کردند و همواره تعدی می کردند.) 

        مغضوب الهی شدن نتیجه ی چند چیز است:

         1- کفر به آیات خدا         2- قتل انبیا و پیامبران           3- عصیان و سرپیچی از امر خدا         4- تجاوز و تعدی ( به حدود الهی و حقوق مردم)

3- از گمراهان نباشند

*: در اینجا منظور از نخستین، نخستین از لحاظ ترتیبی است نه از لحاظ اهمیت

**: در مورد این گروه بعدا بیشتر صحبت خواهیم کرد. ر.ک: آیه 69 نساء 

و کذلک اوحینا الیک روحا من امرنا ما کنت تدری ما الکتاب و لا الایمان

و لیکن جعلناه نورا نهدی به من نشاء من عبادنا و انک لتهدی الی صراط مستقیم

صراط الله الذی له ما فی السموات و ما فی الارض الا الی الله تصیر الامور

آیات 52 و 53 از سوره مبارکه شوری

" همان گونه که بر پیامبران پیشین وحی فرستادیم بر تو نیز روحی را به فرمان خود

وحی کردیم تو پیش از این نمی دانستی کتاب و ایمان چیست و از محتوای قرآن

آگاه نبودی ولی ما آن را نوری قرار دادیم که بوسیله آن هرکس از بندگان خویش

را بخواهیم هدایت می کنیم و تو مسلما به سوی راه راست هدایت می کنی

راه خداوندی که تمامی آنچه در آسمان ها و آنچه در زمین است از آن اوست

آگاه باشید که همه کارها به سوی خدا باز می گردد. "

برخی گمان می کنند خود می توانند صراط مستقیم را بشناسند بدون آنکه به وحی مراجعه نمایند

و گروهی حتی قائل به صراط های مستقیم هستند و همه رهروان ادیان را در مسیر حق دانسته

و راه آنان همان صراط های مستقیم می نامند

اما این آیات ، سخن دیگری دارد و صراط مستقیم را صراط الله معرفی می نماید

صراطی که برگرفته از وحی است

راهی که هادی و راهنمایش ، رسول خداست

جاده ای که قبل از ارسال وحی بر پیامبر خدا نیز شناخته شده نبود

باید بدانیم که حرکت در صراطی جز صراط خدا ، مستقیم نخواهد بود

و لیعلم الذین اوتوا العلم انه الحق من ربک فیومنوا به فتخبت قلوبهم

و ان الله لهاد الذین ءامنوا الی صراط مستقیم

آیه 54 سوره مبارکه حج

" و هدف این بود که آگاهان بدانند این حقی است از سوی پروردگارت

و در نتیجه به آن ایمان آورند و دلهایشان در برابر آن خاضع گردد

و خداوند کسانی را که ایمان آورند به سوی صراط مستقیم هدایت می کند "

علم به حق برای صاحبان علم همراه با ایمانی که در پی آن باشد

نتیجه اش خضوع در برابر حقتعالی و هدایت به صراط مستقیم است

در حقیقت علم به علم و یا کشف معارف دین می تواند باورهای دینی را بوجود آورد

و همین امر راهگشای انسان به صراط مستقیم است

نشانه این هدایت ، خضوع در قلب است

حالتی که علامتش اشک در چشم است

و لرزش دل در برابر عظمت آیات الهی

لقد انزلنا ایات مبینات و الله یهدی من یشاء الی صراط مستقیم

آیه 46 سوره مبارکه نور

" ما آیات روشنگری نازل کردیم و خدا هرکه را بخواهد

به صراط مستقیم هدایت می کند. "

برخی تلاش می کنند با استناد به این آیه کریمه و مشابه آن چنین برداشت نمایند

که هدایت به صراط مستفیم از اختیار بشر خارج است

و هرکس را خدا بخواهد هدایت می کند

اما صدر آیه بیان دیگری دارد

ما آیات روشنگری نازل کردیم

نزول آیات برای روشنگری است

و البته بهره مندی از این آیات روشنگر ، ظرف پاک می خواهد

اگر آب زلالی در ظرف نجسی ریخته شود ، آب نیز از طهارت می افتد

و نکته دیگر آنکه برای بهره مندی از آیات ، تدبر لازم است

مانند آب که باید آن را نوشید تا رفع تشنگی نماید

اما اراده الهی برای هدایت به صراط مستقیم

نشان دهنده آنست که باید از پروردگار خویش طلب هدایت نمود

برخلاف مدعیان آزادی مطلق برای انسان

 که نقشی برای آفریدگار و پرورگار هستی قائل نیستند 

بنابراین هدایت از نگاه صحیح نه صرفا جبر خواهد بود

 و نه با مشی انسان مداران سازگاری دارد

" و انّ هذا صراطی مستقیما فاتبعوه و لا تتبعوا السبل فتفرّق بکم عن سبیله"

بخشی از آیه 153 سوره انعام
"و مسلما این راه مستقیم من است؛ بنابراین از آن پیروی کنید و از راه های دیگر پیروی مکنید که شما را از راه او پراکنده می کند."
از صراط مستقیم پیروی کنید؟
مگر از راه هم پیروی می کنند؟
وارد راه می شوند و راه را می روند
راه فقط یک وسیله است
اما
صراط مستقیم نه فقط یک راه بلکه راهنمای راه هم هست!!!

جالب این است:
و لا تتبعوا السبل
راه های دیگر هم راهنما هستند
این راه ها و این صراط مستقیم چگونه راه هاییند که هم راهند و هم راهنما؟

و نکته ی جالب دیگر:

صراط مستقیم فقط یکی است.

راهی به مقصد خداست

وقتی "قل هو الله احد"

طبیعی است که صراط مستقیم هم یکی باشد