بسم الله الرحمن الرحیم

یکی از محورهای دوستی، ابراز و دریافت محبت است که بسیار ضروری و اثربخش است.

اما به راستی مرز محبت دوستانه کجاست؟

آیا این محبت تا بینهایت اجازه ی گسترش دارد؟

چه زمان محبت از وادی دوستانه فراتر می رود؟

" و من الناس من یتخذ من دون الله اندادا یحبّونهم کحب الله و الذین امنوا اشد حبا لله " بقره 165

( و از مردم کسانی هستند که به غیر از خدا شریکانی [برای خدا] می گیرند و آنها را به اندازه ی خدا دوست دارند. و اما کسانی که ایمان آوردند محبت شدیدتری برای خدا دارند.)

محبت زیاده می تواند نشانه و یا مقدمه ی شرک باشد. در این آیه آمده شریکان را به اندازه ی خدا دوست می دارند.

گاهی محبت بین دو دوست از مرز دوستی فراتر می رود و آنقدر شدید می شود که فرد دوستش را به اندازه ی خدا و یا بیشتر(!) دوست می دارد. تعجب نکنید.

گاهی انسان به خاطر خواهش یک دوست دستور خدا را به کنار می گذارد. نه بخاطر اینکه نمی تواند نه بگوید و یا اینکه غافل است بلکه آگاهانه.

محبت هم حد و مرزی دارد. یک حد برای تمام انسان ها، یک حد برای انسانهای خوب و مومن، یک حد برای آشنایان، یک حد برای دوستان، یک حد برای خانواده، ... . و محبت بی حد تنها برای خداست.

حواسمان به مرز محبت های دوستی باشد. 

طبیعتا یکی از روابطی که بین دوستان وجود دارد رابطه ی کمک گرفتن و کمک کردن است. شاهدم هم این است که در فارسی کمک گرفتن را می گوییم یاری گرفتن یا یاری جستن و یار=دوست. خب، نظر قرآن چیست؟ "واستعینوا بالصبر و الصلوه و انّها لکبیره الا علی الخاشعین" بقره 45 ( از صبر و نماز یاری جویید. و این کار جز برای خاشعان گران و دشوار است.)
من دو برداشت می کنم:*

1- با خود صبر و خود نماز دوست شوید( یاری بخواهید) و انّها لکبیره الا علی الخاشعین=> شاید یعنی دوستی با صبر و نماز فقط از خاشعان بر می آید

2- با صابران و نمازگزاران دوست شوید.
و انّها لکبیره الا علی الخاشعین: از این هم دو برداشت دارم:

الف- صبر کردن و نمازگزاردن جز برای افراد خاشع سخت است.
2- دوستی کردن با صابرین و نمازگزاران جز برای افراد خاشع سخت است

البته خودم الف را بیشتر قبول دارم!
اگر برداشت الف را در نظر بگیریم پس می توان خاشع بودن را هم به معیارهای دوست اضافه کرد. و خدا خاشعین را اینگونه توصیف می کند:
"الذین یظنون انهم ملاقوا ربهم و انهم الیه راجعون" بقره

46
پس این دو ویژگی هم به معیارهای دوست افزوده می شود:
1- دانستن و توجه به این که پروردگار خود را (در نهایت) ملاقات خواهند کرد
2- دانستن و توجه به اینکه بسوی خدا باز می گردند

"و بشّر الصابرین الذین اذا اصابتهم مصیبه قالوا انّا لله و انّا الیه راجعون اولئک علیهم صلوات من ربهم و رحمه و اولئک ههم المهتدون" بقره 155 تا 157 ( و صابران را بشارت بده. همانان که هنگامی که مصیبتی به آنها میرسد میگویند ما از آن خداییم و بسوی او باز می گردیم. اینها، همانها هستند که صلوات (درودها) و رحمت خدا برآنان است و اینها، همان هدایت یافتگانند.)

در اینجا قرآن ویژگی صابران را بر می شمارد:

1- هنگامی که مصیبتی به آنان می رسد می گویند ما از خداییم و بسوی او بازمیگردیم.
این ربط دارد به اینکه خاشعین کسانی هستند که می دانند خدا را ملاقات خواهند کرد و بسوی او باز می گردند. این ارتباط، معنای الف را تقویت می کند؛ صبر جز برای خاشعین سخت است. خاشعان می دانند که خدا را ملاقات می کنند و بسوی او باز میگردندد و صابران هنگام اصابت مصیبت با زبان دل و دهان می گویند ما از خداییم و بسوی او باز میگردیم.
2- صلوات و درود خدا بر انان است
3- رحمت خدا بر آنهاست
4- هدایت یافته هستند

*: این که برداشت های متعددی از قرآن می کنیم اصلا به این معنی نیست که حتما یک برداشت درست و یک برداشت غلط باشد. بلکه قرآن به سبب اینکه کلام و معجزه ی الهی است می تواند جامع باشد و همه ی دو یا چند معنی را ( حتی اگر هیچ ربطی نداشته باشند) در بر بگیرد. (البته این بدان معنا نیست که از قرآن می توان دو معنی ضد برداشت کرد. چرا که قرآن از طرف خداست. خود قرآن می فرماید: افلا یتدبرون القرآن و لو کان من عند غیر الله لوجدوا فیه اختلافا کثیرا: آیا در قرآن تدبر نمی کنند؟ و اگر (این قرآن ) از جانب کسی غیر از خدا بود، اختلاف ( و تناقض) های بسیاری در آن می یافتند.)

و لئن اتبعت اهوائهم بعد الذی جاءک من العلم ما لک من الله من ولی و لا نصیر

مضمون آیه این است که ای پیامبر اگر بعد از اینکه علم برای تو آمد، از هوی و هوس های یهود و نصاری پیروی کنی:

1- با توجه به قرآن ترجمه آقای مهدی الهی قمشه ای : خدا یار و یاور تو نخواهد بود
2- با توجه به قرآن ترجمه آقای حسین انصاریان: از سوی خدا هیچ یاوری برای تو نخواهد بود

اگر ولی و نصیر را همان دوست در نظر بگیریم می توان نتیجه گرفت:
1- خدا باید دوست باشد و صد البته که او بهترین دوست و یاور است (نعم المولی و نعم النصیر)
2- دوست باید از سوی خدا باشد

اگر ترجمه آقای حسین انصاریان را مبنا قرار دهیم شاید بتوان اینگونه برداشت کرد که: (البته من عربیم خیلی پیشرفته نیست!)

آیه ی بعد، "الذین اتیناهم الکتاب یتلونه حق تلاوته اولئک یومنون به ..." دارد آن ولی و نصیرِ از جانب خدا را توصیف می کند:

1- کسانی که به آنها کتاب داده شده
2- آن کتاب را به حق تلاوتش تلاوت می کنند (با توجه به سخنان آقای محمد علی انصاری: تلاوت خواندنی است که : 1- متصل و مستمر باشد 2- مسئولیت آور باشد 3- بدنبال آن توجه و حرکت می آید)
3- به آن کتاب ایمان دارند

(آیات 120 و 121 سوره بقره)